كبوتر و باز به دنبال سهم خواهي

محسن نظری- روزنامه تجارت؛ وین پایتخت اتریش امروز باز هم شاهد هجوم خبرنگاران است؛البته این بار نه برای مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5؛ بلکه برای نشست سالانه وزیران نفت کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) تا دراین نشست که 166 نشست این سازمان از زمان تاسیس است، می‌باشد. در این نشست قرار است میزان تولید نفت اوپک در سال 2015 بررسی شود. البته موضوعی که که این نشست را حساس کرده است افت 30درصدی قیمت جهانی نفت در 6ماه اخیر است. قیمت طلای سیاه در چند ماه اخیر از حدود 110دلار در هر بشکه به حدود 75 دلار سقوط کرده است. موضوع دیگری که در اجلاس امروز مهم شده این که با کاهش قیمت نفت، ایجاد اختلافات بین اعضای اوپک است. براساس این گزارش اکنون یک دو دستگی در اوپک شکل گرفته است. گروه اول دنبال کاهش تولید هستند تا قیمت نفت افزایش یابد كه به آن گروه كبوتر و گروه دوم نیز حمایت از کاهش قیمت نفت و عدم کاهش تولید است به نام گروه باز شناخته مي شوند. این گروه
می گویند که با فرارسیدن فصل سرما و افزایش تقاضا قیمت نفت افزایش می‌یابد و باید بازار قیت را مشخص کند.

با این حال کاهش قیمت نفت کشورهای اوپکی را تحت شعاع قرار داده است با این حال آنچه در حاشیه اجلاس ۱۶۶ در سکوت خبری و در سایه توجه تمامی افراد به اظهارنظرها در خصوص سقف تولید و ثبات بخشی به قیمت نفت می گذرد، کسب اجماع نظرها روی گزینه‌های مطرح برای دبیرکل آتی سازمان اوپک است. با این حال دیروز گفت‌وگوهای غیرمنتظره بین عربستان، ونزوئلا، روسیه و مکزیک درباره نحوه واکنش به اشباع روز‌افزون بازار نفت بدون نتیجه به پایان رسید و کشور‌های حاضر در نشست هیچ برنامه‌ای برای کاهش تولید به رغم سقوط قیمت‌ها ارائه ندادند.

ایران هرگز تولید خود را کاهش نخواهد داد

بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان دیروز چهارشنبه هنگام ورود به وین برای حضور در نشست وزرای نفت اوپک اعلام کرد که بسیار حائز اهمیت است که تولیدکنندگان خارج از اوپک برای متعادل کردن عرضه و تقاضا با توجه به کاهش 30 درصدی قیمت جهانی نفت مشارکت داشته باشند.زنگنه در پاسخ به این سوال که آیا ایران در صورت توافق اعضای اوپک برای کاهش تولید خود را کاهش خواهد داد گفت: هرگز این اتفاق رخ نخواهد داد ما کمتر از سهم خود در حال تولید هستیم و هیچ کس از ایران انتظار ندارد تولید خود را کاهش دهد.وزیر نفت ایران گفت:‌ ما باید با دیگر اعضا گفت‌وگو کنیم و درباره نحوه روبرو شدن با این وضعیت تبادل نظر داشته باشیم مهمترین مساله برای همه ما اتحاد و همبستگی در اوپک است. وی ادامه داد: کشورهای خارج از اوپک باید برای کمک به متعادل کردن بازار با توجه به کاهش اخیر قیمت‌های نفت مشارکت کند. وی در پاسخ به این سوال که چقدر احتمال می دهد اوپک تولید خود را کاهش دهد گفت:‌ در حال حاضر نمی توانم درباره آمار و ارقام صحبت کنم ما باید با همکاران خود گفت‌وگو کنیم. آنچه مشخص است این است که اوپک هرگز مسئولیت خود برای تنظیم درآمد اعضای خود را فراموش نمی کند و تحت شرایط سخت نشان داده که می تواند مشکلات را با خرد خود مدیریت کند.وی خاطرنشان کرد: ما نباید بدون توافق تصمیم بگیریم و باید موافقت تمام اعضای اوپک برای رسیدن به تصمیم گیری داشته باشیم.زنگنه گفت:‌نمی توانم درباره مقدار افزایش قیمت نفت صحبت کنم اما در حال حاضر می توان گفت که تقریبا هیچ یک از تولیدکنندگان این شرایط را مطلوب نمی دانند.وی افزود: ایران و دیگر کارشناسان بازار معتقدند که بازار در حال حاضر با مازاد عرضه مواجه است و در سال 2015 نیز این وضعیت ادامه خواهد داشت.زنگنه گفت: سال آینده ما با مازاد عرضه بیشتری مواجه خواهیم شد.

دیدگاه‌های ایران و عربستان به هم نزدیک است

زنگنه دیروز پس از دیدار با علی النعیمی وزیر نفت عربستان نیز در جمع خبرنگاران اظهار کرد: دیدگاه‌های ایران و عربستان درباره یکصد و شصت و ششمین نشست سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) به هم نزدیک است.زنگنه پس از دیدار با رافائل رامیرز،وزیر امور خارجه ونزوئلا با هدف بررسی تحولات اخیر بازار نفت، با النعیمی دیدار و گفت‌وگو کرد.وزیر نفت عربستان هم اعلام کرد بازار نفت به حال عادی باز می گردد و نیازی به کاهش فوری تولید نفت نیستعلی النعیمی، اظهار کرد که انتظار دارد شرایط بازارها خودکار دسرانجام پایدار شود.

در اوپک همیشه دو دسته وجود دارد

فریدون برکشلی مدیر اسبق امور اوپک وزارت نفت در گفت‌و با خبرنگار تجارت در خصوص نشست امروز اوپک گفت: در اوپک همیشه دو دسته وجود دارد یکی گروه با ایران هستند که از آنها به‌نام کبوتر اوپک نام می‌برند و دسته دیگر با عربستان همراه‌اند که از آنها به عنوان باز یاد می‌کنند. وی افزود: کشورهایی که طرفدار افزایش قیمت هستند در گروه ایران و کشورهایی که تحت نظر عربستان هستند که ذخایرعظیمی هم دارند و می‌خواهند قیمت را پایین نگه دارند، تا بتوانند برای مدت زیادی نفت بفروشند و این در واقع گروه بازها هستند. مدیر اسبق امور اوپک وزارت نفت با اشاره به نشست امروز اوپک و کاهش قیت نفت گفت: اکنون شرایط خیلی فرق می‌کند، از طرفی حضور نفت شیل است که هیچ کس پیش بینی نمی‌کرد که در این سال میلادی آمریکا بتوانند 5/2 میلیون بشکه نفت شیل تولید کند. البته کاهش تقاضای چین نیز باعث شد تقاضای نفت هم کم شود.وی بابیان اینکه این عوامل ساختاری هستند، اظهارداشت: یک اتفاق مهم که دیگر کم رنگ شده است تحولات ژئوپلتیکی است در سال‌های قبل اتفاقات ژئوپلتیکی که در خارمیانه رخ می داد و یا ناآرامی یا جنگ در منطقه وجود داشت، قیمت نفت را تا 10 دلار قیمت افزایش می‌داد؛ در حالی که اکنون خاورمیانه ناآرام است و در ناآرامی در کشورهای نفتخیز مثل نیجریه حساسیت سابق را ندارد.

مدیر اسبق امور اوپک وزارت نفت بیان کرد: در اجلاس امروز یک موضوع مهمی دیگری هم وجود دارد و آن مسئله روسیه است و اصلا بخشی از کاهش قیمت نفت متاثر از تحریم‌های هست که روسیه با ان روبرو است برای اینکه به درآمدهای حاصل از نفت نیاز دارد و برای اینکه بتواند بیشتر بفروشد، تخفیف‌های زیادی می‌دهد.این کارشناس بازار نفت افزود: البته موضوع حضور گروه تروریسی داعش هم در منطقه است که نفتی که این گروه تروریستی از میدان‌های نفتی عراق و سوریه به دست آروده را با قیمت کمتر از 30دلار به فروش می‌رساند که همه این‌ها در بازار نفت و کاهش قیمت آن اثر می‌گذارد.

برکشلی با بیان اینکه در اجلاس 166 که امروز برگزار می شود، موضوع مهم اینست که آیا اگر اوپک به این تصمیم برسد که تولید خودش را کاهش دهد، باید مراقب باشد که سودی نصیب روسیه یا مکزیک و یا حتی اویل شیل نشود، گفت: کشورهای غیر اوپکی هم می‌توانند از کاهش تولید اوپک سود ببرند و اگر این اتفاق بیافتد در واقع اوپک بخشی از درآمدهای خودش را قربانی کرده است.مدیر اسبق امور اوپک وزارت نفت ادامه داد: در درون اوپک اختلافات از جنس دیگر است، یعنی اعضا در حالی که در بیرون از اوپک و یا در منطقه مانند رابطه ایران و عربستان بسیار به هم حساس هستند، اما می‌توانند درون اوپک با هم بسیار خوب باشند و الزاماَ روابط موجود در عالم سیاست در اجلاس اوپک تاثیر ندارد.

برکشلی با بیان اینکه روابط در درون سازمان اوپک فرق می کند، گفت: اعضای اوپک از جمله ایران و عربستان تا به حال با هم محترمانه برخورد کرده‌اند؛ ایران و با چند کشور مانند با کویت، قطر امارات و... رایزنی کرد و با از آن طرف عربستان با مکزیک که تولید کننده عمده اوپک است و ونزوئلا رایزنی کرد که در واقع تقصیمات منطقه‌ای بین دو عضو اصلی اوپک صورت گرفت.وی ادامه داد: در واقع وقتی اجلاس امروز برگزار می‌شود گزارش آن رایزنی‌ها به وزرای دیگر کشورها ارائه خواهد شد و این تعیین کننده است. در این حال نباید این را نادیده گرفت که اعضای اوپک باتوجه به شرایط بازار تصمیم می‌گیرند. مدیر اسبق امور اوپک وزارت نفت با بیان اینکه اوپک گزینه‌هایی پیش رو دارد، گفت: متاسفانه گزینه‌های خوبی نیست و در اوپک مطرح شده است که این سازمان می‌خواهد تولید خود بین یک میلیون تا یک و نیم میلیون بشکه کاهش دهد. البته امکان دارد در اوپک هیچ وزیری آن را قبول نکند که تولید اوپک کاهش پیدا کند. وی ادامه داد: کاهش تولید می‌تواند آثار مثبتی در بازار داشته باشد. اما به شرطی که این کاهش از طریق غیر اوپکی‌ها و نفت شیل بلافاصله جبران نشود. البته نکته دیگری هست که ایران از اوپک بابت سال‌های که تولید نکرده طلب کار است، و آنها به ما بدهکاران هستند.

برکشلی با اشاره به نشست فردا، گفت: عواملی اصلی و چالش امروز، ایران و عربستان است که در فاز زرد است. فازی که ایران به بازار برمی‌گردد.وی ادامه داد: مشکلی که اکنون وجود دارد اینست که کشورهای اوپکی با حداکثر توان فت تولید می کنند وسهمیه‌ها را رعایت نمی‌کنند و اگر اعضا متقاعد شوند که براساس سهمیه تولید کنند، مانند عربستان که 5/8 میلیون بشکه سهیمه دارد ولی حدود 5/10 بشکه در روز تولید می‌کند بازار اصلاح می‌شود.مدیر اسبق امور اوپک وزارت نفت گفت: باید اعضای اوپک میزان تولید خود را براساس سهمیه آن هم براساس سهمیه سال 2008 برگردانند؛ البته وضعیت عربستان فرق می‌کند و این کشور تولید کننده شناور محسوب است، یعنی تولید کننده‌ای که سهمیه ندارد. همه اعضای اوپک سهمیه دارند و فقط این کشور سهیمه ندارد و هر موقع تقاضا افزایش یافت تولید خود را افزایش می‌دهد و هر موقع نیاز باشد برای حمایت از قیمت تولید خود را کاهش می داد، اما عربستان اکنون تولید نفت شناور را رها کرده است. اگر قیمت به کمتر از 70 کاهش یابد جلسه فوق العاده برگزار می کنند تا تولید را کاهش و قیمت را افزایش دهند.

اوپک قیمت را در حدود 70 دلار نگهدار می‌دارد

جعفر خیرخواه، کارشناس انرژی در گفت‌وگو با خبرنگار تجارت در این خصوص گفت: یک صاحبنظر در حوزه نفت گفته است عربستان در سال‌های قبل عامل تعدیل و افزایش قیمت نفت در جهان بود. هر جا اتفاقی می‌افتاد و مشکل عرضه وجود داشت، عربستان آن را تامین می‌کرد و وقتی هم کشور اوپکی وارد در بازار می‌شد، تولید خود را کاهش می داد. وی افزود: مثلاً اگر 8میلیون بشکه تولید می‌کرد، این همکاری را داشت و با ورود بقیه اعضا تولید خود را کم می‌کرد، ولی به نظر می‌آید، الآن قصد ندارد آن همکاری سابق را اجرا کند و می‌خواهد سهم خودش در بازار را داشته باشد.این کارشناس با بیان اینکه عربستان سیاست اش تغییر داده است، بیان کرد: این باعث شد قیمت‌ها افت کند و حتی کاهش قیمت نفت تا 60 دلار وجود دارد؛ البته عربستان با توجه به توان تولید نفت شیل در امریکا و کانادا، احساس خطر کرده است و با این اقدام با می‌خواهد با نفت شیل رقابت کند.خیرخواه با اعلام اینکه دو گروه در اوپک وجود دارد که همین مسئله ساز شده است، ادامه داد: یک گروه می‌خواهند سود آنی ببرنند و طرفدار افزایش قیمت هستند، اما گروه دیگر نگاه بلند مدت دارند و می‌خواهند قیمت از یک حدی بالاتر نرود تا سرمایه گذاری برای انرژی‌های جایگزین به صرفه نشود.کارشناس انرژی گفت: عربستان که منابع عظیمی دارد، دنبال کاهش قیمت هستند تا در بلند مدت بتوانند نفت‌شان را بفروشند و خریدار داشته باشد. عربستان برای کاهش اتکای اقتصاد دنیا به نفت، قیمت را پایین نگه می‌دارد.

خیرخواه با اشاره به کاهش قیمت نفت و با بیان اینکه یک عامل کاهش قیمت نفت عربستان است، بیان داشت: امروز خیلی از سرمایه گذاری‌های جدید در حوزه انرژی‌های جایگزین نفت غیر اقتصادی می‌شود.وی اضافه کرد: از اوایل قرن 21 و در ده سال اخیر سالانه حدود یک میلیون تا یک نیم میلیون بشکه به تقاضای جهانی نفت اضافه می‌شد و تقاضا رشد داشت؛ ولی اخیراً و در این چند سال اخیر رشد تقاضا نسبت به عرضه کمتر شده که یکی عاملی که در این قضیه نقش دارد رکود در اقتصاد جهانی است. این کارشناس اقتصادی گفت: افزایش قیمت نفت در این چند ساله اخیر به بالای 100 دلاراستثنایی بود. هر موقع قیمت خیلی بالا می‌رود، از طرف مقابل باید منتظر کاهش شدید باشیم. اگر قیمت یک روند افزایش تدریجی داشته باشد از همه بهتر است.

وی ادامه داد: کشورهای نفتی مثل ما به نفت با قیمت بالا عادت کرده‌اند و با قیمت بالا راحت می‌توان برنامه‌های خود را پیش ببرند، ولی با افزایش ناگهانی قیمت، ما آمادگی استفاده از این پول‌ها را نداریم و در اقتصاد ما همه چیز را به هم می‌ریزد و یک فرهنگ مصرفی و وارداتی شکل می‌گیرد اما مشکل اینجاست که قرار نیست همیشه این طور باشد و با کاهش قیمت نفت مشکلاتی از جمله تورم، کسری بودجه و ... به‌وجود می‌آیدکارشناس انرژی با بیان اعلام اینکه با کاهش تولید اوپک، قیمت نفت افزایش پیدا می‌کند، گفت: احتمالاً اوپک قیمت را در حدود 70 دلار نگهدار می‌دارد که در بلند مدت به نفع اوپک است. وی با بیان اینکه اگر قیمت نفت به بیش از 70 دلار افزایش یابد؛ این احتمال وجود دارد، نفت شیل و تولیدکنندگان غیر اوپکی تولید خود را افزایش دهند، زیرا با افزایش قیمت، استخراج و تولید نفت شیل به صرفه‌تر می‌شود؛ البته هزینه تمام شده تولید نفت در همه جای دنیا متفاوت است، ولی هزینه تولید کشورهای اوپکی بخصوص حاشیه خلیج فارس با نفت 70 دلار به صرفه است. اما برای غیر اوپکی‌ها ممکن است صرفه اقتصادی نداشته باشد.

اجلاس امروز خروجی خاصی ندارد

مجيدعباس پور کارشناس انرژی هم در گفت‌وگو با خبرنگار تجارت با بیان اینکه با اشاره به کاهش قیمت نفت، ظهارداشت: کشورهای تولید کننده نفت، برای درآمدهای نفتی‌شان برنامه ریزی‌ می‌کنند. با توجه به کاهش قیمت، درآمدهای ارزی آنها هم کم شده است و این کاهش قیمت به دلایلی از جمله کم شدن تقاضا نسبت به عرضه است. وی با بیان اینکه فشارهای بعضی از کشورها از جمله عربستان نیز باعث کاهش قیمت شده است، گفت: این‌ها بدشان نمی‌آید که بحث قیمت نفت و تغییرات آن را تحت کنترل بگیرند و به نظر می‌رسد.عباس‌پور ادامه داد: در سال‌های1375 که قیمت به حدود 8 دلار رسیده بود؛ کشورهای تولید کننده نفت (اوپک)آن زمان احساس خطر کردند، که درآمدهای ارزی آنها کاهش باید و با برگزاری اجلاسی تصمیم گرفتند که قیمت نفت روی 22 دلار تثبیت کنند و قرار شد هر گاه قیمت پایین آمد، اجلاس اضطراری برگزار و تولید خود را کم کنند.

وی ادامه داد: هنوز به همچنین نقطه‌ای نرسیدیم و اگر قیمت از این حد فعلی به پایین‌تر کاهش یابد با توجه تورم و شرایطی که هست، اوپک و کشورهای عضو آن حرکت جدی خواهند کرد و آن موقع از اوپک یک صدا بیرون می‌آید. ولی این هم صدایی به دلایل مختلف هنوز در اوپک وجود ندارد. کارشناس انرژی گفت: احتمالاً اجلاس امروز خروجی خاصی نخواهد داشت و نمی توان از نشست امروز انتظاری زیادی داشت. فکر می‌کنم علیرغم اینکه مسئولان عربستانن به هر حال مطرح کرده‌اند که کاهش قیمت در برنامه توسعه و اقتصادی شان تاثیر گذاشته است، اما آن وزنه سیاسی که بتوانید تاثیر گذار باشد در این قضیه که منجر شود همه به اشتراک و یا نقطه نظر مشخصی برسند، ایجاد نشده است.عباس‌پور افزود: با توجه به شرایط موجود چون در آستانه تدوین بودجه سال آینده هستیم، که نفت را برحسب چه قیمتی ببندیم، قیمت و پیش بینی برای ما مهم شده، به نظرم قیمت بین 70 تا 80 دلار مناسب است و در بازار‌ها این قیمت برای نفت تثبیت شود. وی در مورد اینکه اگر اوپک کاهش تولید دهد این احتمال وجود دارد که نفت شیل و غیر اوپکی‌ها جای آن را بگیرند، چه قدر است، گفت: بحث همین نفت شیل است که امریکا، تکنولوژی را به حدی رسانده است که تولید آن از نظر اقتصادی به صرفه و قابل رقابت می‌شود.کارشناس انرژی ادامه داد: کاهش تولید و افزایش قیمت نفت امکان بازی کردن و کنترل قیمت برای آمریکایی‌ها باز می‌گذارد.

وی با بیان اینکه باید قیمت نفت را در بودجه حدود 70 تا 75 دلار در نظر بگیریم، گفت: اگر قیمت افزایش پیدا گرد، طبیعتاً در صندوق توسعه ذخیره خواهد شد تا به نحوی خوبی هزینه شود و باید بر مبنای فرمایشات مقام معظم رهبری در بحث اقتصاد مقاومتی برنامه ریزی کنیم.عباس‌پور با بیان اینکه همسویی بین اعضای اوپک را آلان نمی‌توان انتظار داشت، گفت: امریکا توان خوبی برای تولید دارد و اگر اوپک کاهش تولید دهد، این به معنای آن است که بازار برای نفت شیل باز می‌شود، بنابراین بعید می‌دانم که اوپک بخواهد بازار در شرایط فعلی بازار را از دست دهد و بعید است اوپک به یک تصمیم واحد مبنی بر کاهش تولید برسد. وی بیان کرد: در شرایط فعلی بعضی از اعضا اوپک کاهش سهمیه و میزان تولید پایبند نیستند و شرایط سیاسی و جهانی دیکته می‌کند که تولید خود را تثبیت کنند. البته سرمایی که در امریکا خیلی استثنایی در بعضی از ایالات در 20 سال اخیر غیر عادی بوده و این امکان وجود دارد مصرف سوخت افزایش یابد.عباس‌پور گفت: البته در بعضی از مناطقی است به خصوص در خاورمیانه و جنوبی شرقی آسیا وضع متفاوت است و احتمال افزایش تقاضای نفت به خاطر فصل زمستان در نیم کره شمالی آنقدر تاثیر گذار در قیمت نیست.عباس‌پور اضافه کرد: اگر تولید اوپک کاهش پیدا کند؛ غیر اوپکی‌ها و نفت شیل جای آن را می‌گیرد و اعضای اوپک این احساس خطر را می‌کنند و البته کاهش تولید در قیمت نفت تاثیر گذار است. البته تولید تثبیت شود، احتمال کاهش قیمت نیز وجود دارد.وی بیان کرد: از قیمت نفت به کمتر از هزینه تولید کاهش یابد و یا به نوعی به 60دلار برسد آن وقت داستان فرق می‌کند و حتماً آن موقع اوپک اقدام خواهد کرد و تولید را کاهش می‌دهند تا قیمت افزایش یابد.

لازم به ذکر است، یکصد و شصت و ششمین نشست وزیران نفت اوپک ساعت ١٢ و ٣٠ دقیقه امروز به وقت تهران آغاز به کار می کند و نشست پشت درهای بسته این سازمان تنها با حضور وزیران کشور‌های عضو ساعت ١٤ و ٣٠ دقیقه به وقت تهران برگزار می شود.در پایان نشست ١٦٦ اوپک، ساعت ١٨ و ٣٠ دقیقه نشست مطبوعاتی با حضور رئیس و دبیرکل این سازمان برگزار می شود.